Günümüzde, yoğun temponun ve günlük yaşamın getirdiği stresle başa çıkmak için yaratıcı hobiler büyük bir ilgi görüyor. Örneğin Covid-19 karantina döneminde birçok kişi doğayla bağını kaybederken, evde yapılabilecek, ev halkını birleştiren, sakinleştirici bir uğraş arayışına girdi ve evde ekmek yapmaya yöneldi. Basit gibi görünen bu hobi, aslında insanlar için stresli bir dönemde huzur ve üretkenlik sunan bir kaçış haline geldi. Evde ekmek yapmak bir ritüele dönüşerek zihni sakinleştiren bir uğraşa dönüştü. Bu süreç, el işinin hayatımıza kattığı iyileştirici gücün en güzel örneklerinden biri olarak öne çıktı. Günümüzde tekstil zanaatları diyebileceğimiz örgü, tığ işleri, dikiş gibi hobiler de gençler arasında popülerleşti.
El işi yapmak özellikle bu dijital dünyada zihinsel sağlık için güçlü bir araç haline geldi. Peki, neden el işi yapmak bize bu kadar iyi geliyor?
El İşi ve Nöroloji
El işi yapmak zihnimiz için bir egzersiz gibidir. İlmekleri sayar, kalıpları çıkarır, ölçer, keser ve biçeriz. Bir projeyi tamamlarken karşımıza çıkacak sorunlara çözümler bulmaya çalışırız ve bu sayede beynin farklı bölgeleri harekete geçer. Hafızamız güçlenir, odaklanma becerisi artar ve zihinsel becerilerimiz gelişir.
Hobiler sağlıklı ve bağımsız bir yaşlılık için de önem taşımaktadır. Araştırmalar, el sanatları gibi yaratıcı aktivitelerle düzenli olarak uğraşmanın, günlük işlevsellikteki kayıpları azalttığını ve yaşam memnuniyetini artırdığını göstermektedir. El işlerine odaklanmak zihinsel uyarım sağlayarak duyusal ve motor becerileri destekler. Bu tür aktiviteler, yaşlı bireylerin kendilerini üretken hissetmelerine ve hayatlarına anlam katmalarına yardımcı olur, böylece başarılı bir yaşlanma sürecine katkı sağlar.
El İşi ve Akış (Flow)
Akış, bireyin bir aktiviteye dalarak zaman ve mekân algısını yitirdiği, odaklanmanın zirve yaptığı bir psikolojik durumdur. Bu durumun psikolojik iyi oluş üzerinde güçlü bir etkisi vardır. El işi yaparken, sanatla ilgilenirken ana odaklanırız. Bu durum ruminasyonun (Zorlayıcı düşünceler ve sürekli tekrarlayan olumsuz içsel monologlar) ve stresin azalmasını sağlar ve akış halindeyken kendimizi daha mutlu hissederiz.
Eğer zihniniz geçmişle ilgili pişmanlıklar, suçluluklarla ya da gelecekle ilgili endişelerle meşgulse ve bu durumdan rahatsızsanız, odaklanarak yapmanız gereken bir meşguliyeti hayatınıza dahil edebilirsiniz.
Aidiyet Hissi
El işi ile uğraşarak sosyal bağlar kurabiliriz. El işleri kurslarına katılabilir, aile ya da arkadaşlarla el işi aktiviteleri düzenleyebilir, yaptığımız ürünleri hediye edebiliriz. Nesiller arasında aktarılan el işi yelekler, kazaklar, battaniyeler aile bağlarını güçlendirir. Tüm bunlar bireylerin bir grubun parçası olarak hissetmelerini sağlar ve bu bağlar yalnızlık hissini azaltır. Sosyal bağlar kurmak psikolojik sağlığımız için önemlidir.
Özsaygı
El işiyle uğraşmak, yaratıcı bir sürece dahil olmak özgüven kazanmamıza yardımcı olur. Yeni teknikler öğrendikçe, beceriler geliştikçe ve projeler tamamlandıkça sadece bir el işi ürünü değil bununla birlikte güçlü bir özsaygı duygusu da inşa ediyoruz. Tamamlanılan her projeyle birlikte yetkinlik hissiyle birlikte özsaygımız da artıyor.
El işi yapmanın güzel taraflarından biri de cinsiyet, yaş ırk fark etmeksizin herkes tarafından yapılabilecek bir faaliyet olmasıdır. Yemek yapmak, örgü örmek, seramikle uğraşmak, bahçecilik gibi çeşitlenebilir. Araştırmalar bu faaliyetlerin kişisel tatmin be mutluluk düzeyini arttırdığını, stres seviyesini azalttığını ve bireylerin yaşamdan daha fazla anlam çıkarmalarına yardımcı olduğunu göstermektedir.
El işinin yaraları dikkate alınmalı ve okul öncesi, okul çağı çocuklarının gündelik programlarına yaratıcılıklarını geliştirebilecek, onlara özgüven duygusu aşılayacak yaşlarına uygun el işi aktiviteleri eklenmelidir. Bireylerin aitlik duygularına katkı sağlamak için hobi kursları açılmalı ve ileri yaştaki bireylerin katılımı teşvik edilmelidir. Psikolojik iyi oluşta sosyal bağların önemi göz ardı edilemez ve el işi kursları bunun sağlanması için çok uygun bir ortam oluşturabilmektedir.
KAYNAKÇA
- Pöllänen, S. H., & Weissmann-Hanski, M. K. (2020). Hand-made well-being: Textile crafts as a source of eudaimonic well-being. Journal of Leisure Research, 51(3), 348-365.
- Reynolds, F. (2009). Taking up arts and crafts in later life: A qualitative study of the experiential factors that encourage participation in creative activities. British Journal of Occupational Therapy, 72(9), 393-400.
- Collier, A. F., & Wayment, H. A. (2018). Psychological benefits of the “maker” or do-it-yourself movement in young adults: A pathway towards subjective well-being. Journal of Happiness Studies, 19, 1217-1239.
- Adams-Price, C. E., & Morse, L. W. (2018). Crafts as serious hobbies: Impact and benefits in later life. Craft Research, 9(1), 93-102.
- Chou, M. J., Tsai, S. S., Hou, T. Y., & Wu, H. T. (2016). THE RELATIONSHIP BETWEEN THE UNDERGRADUATES’FLOW AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING–TAKE LOVE AFFAIR EXPERIENCES AS THE MODERATOR VARIABLE. European Journal of Research in Social Sciences Vol, 4(4).
- Draxl, E., Fischer, A., Kokko, S., Kästik, H., Salovaara, M., & Stedman, J. (2017). Handmade Wellbeing Handbook: Facilitating art and craft workshops for older people in care settings.
- NeuroLaunch editör ekibi (2024). Tığ işi ve El Sanatları Terapisi: Yaratıcılık ve El Yapımı Sanatla İyileşme. Neurolaunch.com